Een monument voor Harry Saathof.
Harry Saathof, een Glanerbrugse verzetsman die betrokken is geweest bij diverse gevaarlijke acties, is tegenwoordig bij het grote publiek helaas een onbekende. Helaas, want Harry Saathof verdient een ereplaats in de (Glanerbrugse) geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog.
Harry wordt op 7 mei 1918 in Ginneken en Bavel geboren als zoon van Everhardus en Alberdina Saathof. Vader Saathof is leerkracht in Breda en zoon Harry gaat er naar de MULO en de Handelsschool.
In 1937 wordt Harry opgeroepen voor militaire dienst en hij voldoet blijkbaar goed bij het 6e Regiment Infanterie, want hij wordt vrij snel bevorderd tot korporaal en hij zwaait in september 1938 af als sergeant. Als de regering op 1 september 1939 de algehele mobilisatie afkondigt, meldt Harry zich bij zijn onderdeel in Breda. Begin mei 1940 is hij met verlof om zijn verloving te vieren met Dirkje Bakker, die hij tijdens zijn diensttijd heeft leren kennen. Maar dan komt op 10 mei het telegram binnen met de boodschap dat sergeant Saathof zich onmiddellijk moet melden bij zijn onderdeel om de Duitsers tegen te houden bij de Peel-Raamstelling. Op die eerste oorlogsdag lukt het Harry om Lienden te bereiken en vanuit die plek onderneemt hij verschillende patrouilles en verkenningen en is hij betrokken bij de arrestatie van landverraders. Als hij na de capitulatie probeert om Zeeland en België te bereiken om vandaaruit de strijd voort te zetten, wordt hij gepakt bij Oosterhout. Tijdens het transport naar een krijgsgevangenkamp, lukt het om te ontsnappen.
In juni 1940 komt Harry Saathof naar Glanerbrug als hulpkommies bij de douane. Hier rolt hij vanaf eind 1941 in het verzetswerk via collega’s van de douane. Met Johannes ter Horst, Geert Schoonman en Piet Alberts behoort Saathof tot de kern van de Enschedese Knokploeg (KP).
Deze groep is betrokken bij een spectaculaire bevrijdingsactie op 11 mei 1944. In de Koepelgevangenis te Arnhem hebben de Duitsers een kopstuk uit het verzet opgesloten: Frits Slomp (Piet de Zwerver). De bezetter weet (nog) niet welke grote vangst ze bij toeval hebben gedaan, maar het kan niet lang duren voordat ze daarachter komen. En dan hebben ze wel mogelijkheden om Slomp aan het praten te krijgen. De gevangene MOET bevrijd worden!
Er wordt een plan bedacht waarbij Harry Saathof als pseudo-gevangene dient en Johannes ter Horst en Geert Schoonman als “politie-agenten” de gevangene in Arnhem komen afleveren. De list lukt en het drietal komt de gevangenis zonder problemen binnen. Nu is het zaak om snel Slomp te bevrijden en er vandoor te gaan. Het lukt en tegelijk met Slomp wordt ook een ander kopstuk uit het verzet, Henk Kruithof, bevrijd. Daarna vlucht de groep eerst naar Oosterbeek en vandaar naar andere plekken. Tijdens de vlucht stuit de groep op een Duitse wachtpost. Na een kort vuurgevecht wordt de vijand uitgeschakeld. Harry is bij deze schermutseling gewond geraakt en wordt vervoerd naar de Holterhof. De boerin, mw. Kempers, waarschuwt dokter Schutter die hulp verleent. Gelukkig is de verwonding van dien aard dat Harry spoedig inzetbaar is voor het verzetswerk en in september 1944 wordt hij afdelingscommandant van Glanerbrug, Losser en Overdinkel. Met zijn groep voert Saathof sabotageacties uit aan de spoorlijn naar Gronau en aan wegen in de buurt. Ook worden drie geallieerde piloten die in het grensgebied zijn terecht gekomen, naar veiligere oorden gebracht.
Daags voor de bevrijding haalt de groep de wapens uit de opslag en maakt men zich klaar om de geallieerde troepen te helpen bij de bevrijding. Saathof schrijft in zijn autobiografie over de bevrijdingsdag (1 april 1945):
“Een ploeg heeft het moffenkwartier overvallen en ingericht als hoofdkwartier S.G. (Strijdend Gedeelte van het verzet, red.). De andere ploegen ingezet voor eventuele acties en straatgevechten en opruimingswerkzaamheden. De buit bestond uit ongeveer 300 geweren en ongeveer 100 krijgsgevangen. Na de bevrijding van Glanerbrug controle op de wegen, handhaving orde en rust en arrestaties landverraders.”
Voor zijn verzetswerk krijgt Saathof op 5 december 1945 het Kruis van Verdienste met als motivering:
“Hij heeft zich in verband met vijandelijke acties door moedig en beleidvol optreden onderscheiden en daarmede het belang van het Koninkrijk gediend door in de eerste oorlogsjaren een aantal Franse krijgsgevangenen en leden van vliegtuigbemanningen van de Oostgrens naar Brabant en over de Zuidgrens te brengen. Persoonlijk nam hij deel aan de geslaagde overval op de Koepel in Arnhem en kreeg op de terugweg bij een vuurgevecht in de buurt van Zutphen een schot door het been. In de sabotage-acties tegen de spoorlijnen en waterwegen naar Duitsland in september 1944 had hij een werkzaam aandeel.”
Na de bevrijding wordt Saathof ingedeeld bij de Stoottroepen Enschede en met een aantal andere vrijwilligers vertrekt hij op 17 april 1946 met de Tegelberg naar het toenmalige Nederlands-Indië. De Glanerbrugger is inmiddels bevorderd tot compagniescommandant bij 2-10 Regiment Infanterie en komt op 12 mei aan in Tandjong Priok. Drie jaar later, op 19 juni 1949, keert Saathof terug naar Nederland met de Waterman. Zijn militaire avontuur zit er op.
Harry Saathof keert terug naar de Cornelis Houtmanstraat 48 in Glanerbrug. Maar niet voor lang. Hij verhuist met zijn gezin naar Winterswijk waar hij op 13 juni 2003 overlijdt.
