Bernard Muller: een kleurrijk mens!

_{Frits Hardick en Joop Kwakman}

Er zijn parallellen tussen hem en zijn wereldberoemde ‘collega’, Vincent van Gogh. Beiden zijn excentriek in hun levenswijze en bezeten van een tomeloze drang om impressies op doek vast te leggen. Beiden niet gelukkig in de liefde en sterven zonder geld na te laten. Maar daarmee houdt de vergelijking tussen Vincent van Gogh en Bernard Muller uit Glanerbrug op. Bernard gaat niet zover dat hij zichzelf verminkt en een eind aan zijn leven maakt. Daarvoor is hij een te gelovig mens.

Huisschilder
Voor Bernard Muller begint het leven in 1892, als hij geboren wordt aan de Nieuw Frieslandstraat te Glanerbrug. In 1916 verhuizen de Mullers (vader Jannes en vrouw Elisabeth met hun 5 kinderen) naar de Rijksweg hoek Kerkweg, waar Jannes een bakkerij begint. Bernard zelf heeft weinig fiducie in het bakkersvak; de bakkerij wordt later voortgezet door zijn broer Herman. Bernard heeft allang besloten om schilder te worden en gaat in Düsseldorf aan de Kunstakademie studeren. Voor een afgestudeerd kunstschilder ligt het werk niet bepaald voor het oprapen en daarom gaat Bernard als huisschilder aan het werk. En blijkbaar is hij een goede, want hij krijgt er al snel een paar knechten bij om al het werk aan te kunnen. Als in 1924 de woningen aan de Veenweg (Vlodderstad) worden gebouwd, schrijft het schildersbedrijf van B. Muller in voor het schilderwerk. Maar met zijn begroting van f 3850,= ligt hij beduidend hoger dan concurrent Koopmans, die de klus voor f 1493,= wil klaren. Over gebrek aan werk heeft Muller evenwel niet te klagen. Hij schildert niet alleen gewone huizen en gebouwen, maar verfraait ook het interieur van diverse kerken, waaronder dat van zijn eigen kerk aan de Kerkstraat. Bernard zal zich er thuis gevoeld hebben tijdens het werk aan muren en gewelven. Een passende omgeving voor een gelovig mens. Soms drijft zijn godsdienstigheid hem een beetje te ver. Bijvoorbeeld als hij in periodes van verwarring het grote processiekruis uit de sacristie grijpt en het meeneemt om op het Heldersplein luidkeels het geloof te verkondigen. Ook dat is Bernard Muller.

Gasexplosie
In de loop der jaren verlegt zijn interesse zich van het ‘huisschilderen’ naar het schilderen op het doek. Bernard is een gedreven schilder van landschappen, portretten en stillevens. Hij komt, ziet, zet enkele strepen op een vel papier en werkt het klad vervolgens uit in zijn huis aan de Kerkstraat, op een steenworp afstand van de bakkerij van zijn broer. Een apart atelier heeft hij er niet; het hele huis is zijn werkplaats. De keuken ligt vol kwasten, paletten, verf en spatels en in de kamer staan doeken die af zijn of nog af gemaakt moeten worden. In die omgeving leidt Bernard een sober bestaan. Slapen doet hij meestal onder een oude jas en dat de keuken vol spullen staat, is niet zo’n ramp: Bernard kookt er toch niet. Zijn kostje scharrelt hij links en rechts op en als betaling voor die maaltijden dient dan soms een doek. Tijdens periodes van ziekte brengen buren en familie hem eten. Een buurmeisje maakt af en toe het huis schoon als ‘noaberplicht’ en Bernard is dan wel zo’n kerel dat hij het meisje daarvoor wat geld toestopt. Eén keer is een schoonmaakbeurt wel heel erg noodzakelijk. Het buurmeisje van toen, Lummy Prinsen, herinnert zich de gebeurtenis die daarvan de oorzaak is nog goed:
“Bernard had een uitvinding gedaan waar hij heel trots op was en waarnaar we allemaal moesten komen kijken. Hij had een buis van zijn gasaansluiting naar de potkachel gemaakt om zo de kachel gemakkelijk aan te kunnen krijgen. Maar de potkachel ontplofte met zo’n geweldige knal dat het tot ver in de omtrek te horen was. Bernard kwam met de schrik vrij, maar hij zat helemaal onder het roet. Alles was pikzwart, zelfs zijn witte haar. Alleen zijn lippen waren nog een beetje rood. We hadden allemaal wel in de lucht kunnen vliegen!”Ziet de schilder/uitvinder er in de regel wat sjofel uit, als hij op bedevaart gaat (en ook tijdens de zondagsmis in de eigen kerk) is Bernard altijd het heertje: gewassen, geschoren, keurig gekamd en netjes in het pak.

Liefdesperikelen
Bernard is niet alleen huisschilder en kunstschilder, in juli 1941kan hij zich ook lekker uitleven in het ontwerpen en uitvoeren van een pad met een schitterend patroon van gekleurd zaagsel. Het pad heeft een lengte van ongeveer 150 meter en het loopt vanaf de Kerkstraat de Bentstraat in naar het huis van de familie Boekema. Over dit pad mag neomist pater Jacob Boekema op 20 juli naar de kerk lopen om zijn eerste H. Mis in zijn woonplaats op te dragen. Ongetwijfeld heeft Bernard Muller als ontwerper van dit prachtige kunstwerk langs het pad staan glunderen van trots. Het is hem gegund, want het moet een zware klus zijn geweest.
Bernard leeft een beetje van de hand in de tand. Hij werkt van tijd tot tijd als huisschilder en ook zijn schilderijen leveren geld op, maar even zo vlot geeft hij ook het verdiende geld weer uit aan mensen die het harder nodig hebben. Of hij bedenkt de kerk met een schenking. Ook aan reizen gaat geld op. Bernard maakt al treinreizen naar het Alpengebied als dit voor vrijwel niemand nog is weggelegd.
Zijn liefdesleven vertoont in zoverre een parallel met zijn wereldberoemde vakbroeder dat dit verre van gelukkig is. De dame van zijn dromen verbreekt de verkering en het gevolg is dat Bernard een tijdlang helemaal de kluts kwijt is. De ramen van zijn auto (hij is een van de eersten die in Glanerbrug een auto heeft) verft hij allemaal zwart, omdat hij even niets meer met de wereld te maken wil hebben. Enkel een kleine kijkopening maakt dat hij nog aan het verkeer kan deelnemen.

Fris kleurgebruik
Vlak na de bevrijding maakt de Glanerbrugger portretten van tal van bevrijders. Als betaling volstaan de militairen met sigaretten of andere waren die in het pas bevrijde Nederland moeilijk te krijgen zijn.
Zo leeft en werkt een van de meest markante Glanerbruggers tot 5 januari 1959. Op die dag overlijdt hij plotseling op 67-jarige leeftijd. Zijn nalatenschap is bij lange na niet toereikend om de kosten van een uitvaart te dekken. Gelukkig springt de familie bij en krijgt ook Bernard Muller datgene wat hij verdient: een gepast afscheid. Afscheid van een leven met teleurstellingen en depressies, maar ook een leven dat tot het uiterste is geleefd en doorleefd.
Zijn artistieke nalatenschap bestaat uit talloze schilderijen. De waarde van al deze kunstwerken is, zoals een oomzegger het omschrijft: “Wat de gek ervoor geeft”. In ieder geval kenmerken ze zich door oog voor detail, door een helder en fris kleurgebruik en door een strakke penseelvoering. Dat laatste mag dan wel verwacht worden van iemand die tot schilder is opgeleid en die als zodanig ook zijn brood heeft verdiend, maar de artistieke inslag is hem toch echt aangeboren. En van die kwaliteit heeft Bernard Muller uit Glanerbrug volop gebruik gemaakt.