Van ‘dorp’ tot ‘stad’

Op de topografische kaart, schaal 1 : 25000, verkend in 1881/1882 en herzien in 1903, staan maar enkele verharde wegen in Glanerbrug. Natuurlijk de Gronausestraat (Rijksweg,de Stroat), de grote verbindingsweg van Enschede naar Gronau, dan de Kerkstraat (Kerkweg) tot aan de spoorwegovergang, de Tolstraat tot de Schipholtstraat (Veenweg), de Veldstraat (Lomboksweg) en wonderlijk genoeg de Pannekoekenweg, die wel verhard was, maar niet bestraat. Verder zien we als onverharde wegen ten noorden van de Gronausestraat de Spoorbaanstraat, Bentstraat, Nieuw Frieslandstraat (Het Laantje), Zwarteweg, Bultsweg, en Lonnekerweg (Hogeboekelerdijk); en aan de zuidzijde de Dr. Stamstraat (Schweizerweg), Schipholtstraat (Veenweg), Schoolstraat (Schoolweg), Ekersdijk (Eekmaatstraat) en Keppelerdijk.

Verder enkele paden, die op één na, geen officiële naam hadden.

Achter Heersche

Het kortste pad was wel ‘Achter Heersche’, dat liep van de Gronausestraat ten westen van huisnummer 1251, dat is de winkel en de cafézaal van Heersche, naar de Bentstraat. Het was niet alleen een verbindingspad, want aan de achterzijde van Heersche was een bewoond gedeelte, waar onder andere de familie Hollink heeft gewoond. In september 1906 verzocht J. B. Heersche aan Burgemeester en Wethouders van de gemeente Lonneker om een bouwvergunning voor een graanpakhuis met maalinrichting. Dat gebouw bestaat nog steeds, maar is nu in gebruik als woning en heeft als adres Bentstraat 35. Het lijkt er wel op dat het pad is ontstaan als toegang naar dit pakhuis en naar de achterkant van het café. Nu is het pad bij de Gronausestraat afgesloten met een hek.

Zwarte Paadje

Dan het ‘Zwarte Paadje’, dat begon tussen de tuin van de Openbare Leeszaal en kapper Van Ek (nu cafetaria ‘Het Trefpunt’) en liep langs bad Bosman, het latere bad Scheffer naar de Schipholtstraat. Het eerste deel is nog zichtbaar aan de Jacob Roggeveenstraat tussen de huisnummers 28 en 30 en komt voorbij de speeltuin weer te voorschijn in de parkeerplaats tegenover de gereformeerde kerk en sloot daar aan op de Schipholtstraat. Ook hier stonden enkele woningen en bepaald niet volgens enige rooilijn. Hoewel het pad bij een kerk eindigt, ziet het er niet naar uit dat het ontstaan is als kerkpad.

Filipinepaadje

De naam zal wel een verbastering zijn van Lupinepaadje, maar voor ons was Filipinepaadje destijds een duidelijke naam die we ook altijd zo gebruikten. Deze niet erg opvallende verbinding begon aan de Ekersdijk tussen de huisnummers 75 en 77, waar nu het begin van dit pad gedeeltelijk bebouwd is met een huis genummerd 75a. Het liep dan achter de tuinen van de woningen aan de Schipholtstraat en langs kwekerij De Morgenster van de fam. Kraak en eindigde bij het kruispunt van de Schipholtstraat met de Keppelerdijk. Het was een veldweg waaraan geen huizen stonden.

Pier’nven

Er was nog een verbinding met de Keppelerdijk. Het zal wel de toegangsweg naar de nu verdwenen boerderij Pier’nven zijn geweest, waar de familie R. Boer woonde. Dit kaarsrechte pad begon aan de Ekersdijk tegenover de velden van de voetbalvereniging Eilermark, liep langs Pier’nven en kwam uit bij de nog bestaande boerderij Heitkönig aan de Keppelerdijk 250. Dit was voor ons de gebruikelijke route om naar het zwembad ‘bad Joosten’ (Klein Zandvoort) te lopen, want een fiets hadden we niet of mochten we niet gebruiken, ‘omdat lopen voor jonge benen zo gezond is’, maar het was op warme middagen wel een verdraaid lang en vermoeiend eind.

Pannekoekenweg

In 1927 hield de heer J.J. van Deinse tijdens een bijeenkomst van ‘de Commissie voor het houden van winterlezingen’ een voordracht over de geschiedenis van Glanerbrug. Hij vertelde onder anderen dat men voorbij de rood-wit-blauw geschilderde grenspaal bij moeder Liesbeth kwam, de vrouw van Mannes te Glane. Zij was beroemd om haar pannenkoeken en terwijl zij het beslag op haar eigen wijze klaarmaakte,‘onderhield’ Mannes de gasten met een drankje. In 1865 werd van de spoorverbinding Enschede-Gronau het gedeelte tot de grens in gebruik genomen. Van toen af ging men met ‘de pannekoeken-trein’ naar moeder Liesbeth.

De prijzen van de bouwgrond in het Glanerveld waren laag tot de opkomst van de textielindustrie. Hieraan herinnert nog dat bij de verdeling van de markegrond in1848. Het veld ten westen van de huidige Schoolstraat ging toen van de hand voor een heerlijk maal van de beroemde pannenkoeken van moeder Liesbeth. Als dit verhaal waar is ligt hier de oorsprong van de namen Pannenkoekenveld en Pannekoekenweg. De Pannekoekenweg is in 1903 het enige pad met een verharding en een officiële naam. Het is niet te achterhalen wanneer deze naam is vastgelegd en evenmin wie de eigenaar is geweest. Volgens mijn zegsman was het pad tot op de helft van de breedte in bezit van de eigenaren van de aanliggende grond. De Pannekoekenweg begon aan de Gronausestraat tussen Ami kappers (drogisterij Schuite) en makelaar Stuivenberg (electro Kroeze/Mersman). En liep dan in rechte lijn naar de Ekersdijk. Van de Gronausestraat uit gezien stonden links voor de hoek met de Ekersdijk enige blokken woningen met even huisnmmers en rechts enkele oneven genummerde, deze stonden alle keurig langs een rooilijn, maar voor het einde rechts was een blok gebouwd dat haaks op de Pannekoekenweg stond en dus evenwijdig aan de Ekersdijk liep met de achterzijde daar naar toe gekeerd. In het gemeentearchief zijn helaas geen bouwtekeningen of iets dergelijks bewaard gebleven.

Bultsdwarsweg

Er zijn vast nog wel meer van deze paden geweest. Zo bezit Frits Hardick een advertentie van een zekere H. Plass die voor Glanerbrug en omstreken vertegenwoordiger was voor de sigarenfabriek Schoondermark te Bladel (N.Br.). Hij woonde, zoals hij zelf schreef, aan de Bultsdwarsweg 5B 98. Een straatnaam die nergens te vinden is. Andere weggetjes zijn volledig verdwenen of opgegaan in een van de huidige straten, zoals bijvoorbeeld de Gentiaanstraat tussen de Veldstraat en de Nieuw Frieslandstraat, maar het kon toch wel van enig belang zijn om hun vroegere bestaan vast te leggen.